Domingo sa Pentekostes

Haguros sa hangin o mga dila sa kalayo didto sa balay nga gitigoman ni Maria ug sa mga apostoles.  Gisaysay kini ni San Lukas ug mao ang mga timailhan sa Espiritu Santo.  Ang Espiritu Santo maoy nagpuno kanila ug nagdasig nila nga mosulti.  Mikunsad ang Espiritu Santo ngadto kanila ug ikan niadtong adlawa natukod diha kanila ang usa ka katlingban.  Mao kadto ang pagkahimugso sa Simbahan.

Ang dagkong mga buhat sa Dios lihok sa Espiritu Santo dinhi sa atong kinabuhi ug sa atong kasaysayan.  Ang kabuhatan, ang pagpakatawo sa Dios, Ang pagkahimugso sa Simbahan, ang pagbalik ni Jesus nganhi mga dagkong pagpanginlabot sa Dios nga naghulma sa kasaysayan sa tibuok uniberso.  Diha sa Espiritu ang Simbahan nagsangyaw mahitungod sa Dios nga maoy Magbubuhat sa tanang butang, ug no JesuCristo nga namatay, nabanhaw, misaka sa langit ug mobalik nganhi.

Sa atong pagsaulog sa Pentekostes niining tuiga ang Espiritu Santo buot mobag-o sa Iyang kinabuhi dinhi sulod kanato.  Buot siyang maghatag kanato sa gasa sa pagsangyaw aron ang atong isigkatawo makadungog bahin ni Cristo diha sa atong mga pulong ug makakita Kaniya diha sa atong mga buhat.  Bisan subo pamalandongon kon unsa kakulang ang atong pagsaksi, magsaulog gihapon kita karon sa Espiritu nga mipakita sa kinabuhi ni Cristo diha ug pinaagi kanato.  Iya na kining gihimo sa duha na ka libo ka katuigan bisan sa pagpakasala sa tawo ug kakulang sa pagpakabana, ug magpadayon gihapon Siya sa paghimo niini diha sa atong tagsa-tagsa ka kinabuhi.

Paghigugma Sama Ni Cristo

     Dili sama nato, ang tibuok kinabuhi ni Cristo kinabuhi sa GUGMA, ang gugma nga sama sa Dios Amahan nga miabot sa iyang kinatas-ang pagpakita didto sa krus sa dihang siya namatay tungod ug alang kanatong tanan.

     Ngadto sa iyang mga sumusunod--kita--misugo siya: "Paghigugmaay kamo ingon nga ako nahigugma kaninyo."  Ang ato diayng gugma alang sa atong isigkaingon kinahanglang tininuod ug sama sa kang Cristo nga nagagikan sa Amahan, walay sukod, walay kondisyon, tibuok, ug andam sa pagsakripisyo.  Kay walay molabaw pa sa paghigugma nga ikahatag sa usa ka higala nga nga mao pagpakamatay alang kaniya.  Kining matanga sa gugma naghiusa nato ngadto sa Dios ug--pinaagi ni Jesus--ngadto sa atong isigkatawo.

      Kining matanga sa gugma ang mamunga og kaluoy, pagpasaylo, oagtahod, paghiusa, kalipay, ug kalinaw.  Matag usa kanato nahibalo unsa kalisod ang paghigugma og ingon niini sa tanang panahon.

      Diha sa makanunayong pagpaningkamot kutob sa atong mahimo aron pagsalikway sa pagsiguro sa kaugalingon, kayugot, ug kahakog pinaagi sa atong mahigugmaong batasan, mga pulong, ug mga buhat, motubo kita diha sa kahimatngon nga adunay matahom nga binuhat dinhi nato pinaagi sa grasya sa Dios.  Kita mga bag-ong tawo, binuhat sumala sa dagway sa Dios, salamat sa gilansang ug nabanhawng Cristo.

     Ug ang atong mga binuhatan maoy mamahimong buhing saksi sa makaylapong epekto sa pagkabanhaw ni Cristo.  Pinaagi sa atong "pagkabag-o sa kinabuhi" nga gidala ni Jesus dili usa lamang ka tinumotumo nga estorya o pangandoy lang kondili usa ka kamatuoran.  Ato usab nga makita nga ang pagkabanhaw dili lamang usa ka panghitabo nga milabay na, apan usa ka makanunayong gamhanang presensiya nga nagbag-o sa matag tawo sa iyang kahiladman nga naghatag og kausaban gikan sa huyang nga makasasala ngadto sa lig-ong anak sa Dios nga mipuyo sa iyang sugo sa paghigugmaay sa usag-usa.

Usa Diha ni Cristo ug Uban ni Cristo

Kon ang politiko pa maoy nag-ingon, “Kon wala ako, wala kamoy mahimo” dili gyud katuohan ug sama ra nga kita iyang giilad.  Apan kon si Jesus maoy moingon niini, dili gyud nato ikalimod nga kini maoy labing tinuod.  Diha sa atong espirituhanong kinabuhi nagasalig gyud kita ni Jesus.  Sama nga ang Dios maoy tuburan sa grasya, an atong Ginoong JesuCristo mao ang bugtong agianan nga pinaagi kaniya atong madawat ang diosnong grasya.  Sama nga wala kitay laing tinubdan sa kinabuhi gawas sa Magbubuhat, wala usab kitay laing agianan paingon Kaniya gawas ni Cristo, ang bugtong Manluluwas sa katawhan.  Siya lamang ang bugtong nga Tigpataliwala.  Ang uban pa nga mga agianan sa grasya nga atong nahibaw-an—ang Simbahan, ang mga Sacramento, ang Bibliya, pag-ampo… kining tanang ikaduha lang nga agianan.  Nahimo kini silang mapulasnon ug epektibo gumikan ni Cristo.  Gikan kini Kaniya ug nagpaingon Kaniya.  Makaambit kita sa kinabuhing Diosnon pinaagi sa atong pagkahiusa ni Jesus.  Kining maong pagkahiusa nagsugod diha sa bunyag, kanus-a nahimo kitang kabahin Kaniya – sakop sa iyang Lawas, ang sinugdanan sa atong pagpahimulos sa mga bunga sa iyang kasakit, kamatayon, ug pagkabanhaw.  Ang pagpakighiusa ni Jesus kanato maoy hinungdan sa iyang pag-antos ug kamatayon.  Ang atong pagpakighiusa kaniya maghatag kanatog kalipay ug kaluwasan.  Kini ang kahulugan sa atong pagka-sanga sa mabungahong paras nga mao si Jesus.

Apan ang atong pagkahiusa ni Jesus mahimong mabugto tungod sa atong kahuyangan.  Mabugto kini kon kita makasala.  Dili gyud kini angayng mahitabo.  Mao nga ang kanunay gyud natong tumong dili lamang ang pagpabilin sa atong kahiusahan, kondili ang pagpatubo niini, kay ang maong pagkahiusa wala magpundo, hinuon kanunay kining nagalihok ug buhi.  Siya ania Kanato, ug kita anaa Kaniya.  Kining maong pagkahiusa nagsukad diha sa tinuoray nga pag-ila ug pagdawat nga gipalambo sa paghigugma.  Ang pag-amping ug pagpatubo sa atong pagkahiusa sa atong Ginoong JesuCristo mahitabo lamang kon kita nagtuman sa iyang mga sugo.  Ug makabunga kitag daghang mga bunga sa bag-ong kinabuhi nga gisugdan ni Jesus sa iyang pagkabanhaw, ilabi na ang mga bunga sa kalinaw, ug tinuod nga nga paghigugma sa isigkatawo nga gipakita dili sa mga pulong lamang kondili sa mga buhat.  Ug atong maangkon ang presensiya sa Espiritu Santo dinhi nato, sama sa nahitabo sa mga apostoles, ug padayon natong masinati dinhi sa atong tagsa-tagsa ka kaugalingon sa realidad ug gahom sa kang Cristo nga Pagkabanhaw.

Domingo sa Maayong Magbalantay; Ika-49 nga World Day of Prayer for Vocations

     Karon mao ang Domingo sa Maayong Magbalantay ug adlaw usab sa pag-ampo alang sa Bokasyon.  Duha ka hulagway ang angay natong pamalandongan karon, ang Maayong Magbalantay ug ang mga anak sa Dios.  Mipahimug-at si Jesus diha sa Ebanghelyo sa pagsakripisyo sa kaugalingon isip maayong magbalantay nga andam magpakamatay alang sa iyang mga karnero.  Ug iya kining gitandi sa mga sinuholan lamang.  Ang kasulatan nagpadayag kanato sa dili kasarangang gugma sa Dios nga makita diha ni Jesus sa dagway sa Maayong Magbalantay.  Ang Maayong Magbalantay mao na tingali ang pinakapaborito sa mga karaang hulagway ni Jesus sa mga Kristiyanos sukad kaniadto.  Mao kini ang daling masabtan sa mga tawo sa maong panahon.

     Si Jesus migamit sa hulagway sa magbalantay gikan sa ordinaryo nga kasinatian niadtong panahona ug mitawag siya sa iyang kaugalingon nga Maayong Magbalantay.  Niadtong panahona ang magbalantay adunay suod nga relasyon sa usa ka gamay nga panon.  Ang Magbalantay maoy mogiya kanila matag adlaw ngadto sa sibsibanan ug iyang gigahin ang tanan niyang panahon alang kanila.  Personal siya nga nag-atiman nila ug si Jesus miingon nga duna siyay lawom nga kaakohan ug responsibilidad ngadto sa iyang kaugalingong mga karnero.  Nagpakabana siya sa iyang karnero ug mao nga sila nakagusto kaniya.  Ang matag maayong magbalantay nakaila sa matag usa sa iyang karnero sa ngalan ug nahibalo siya nga ang iyang karnero nakaila usab kaniya.  Adunay pagsinabtanay tali kanila, usa ka kadugtungan sa gugma ug suod nga pagkailhanay ug ang karnero miila sa iyang magbalantay.  Sa panahon nga mawala sila, mangita siya kanila ug kuguson sila sa iyang mga bukton ug dad-on pagbalik sa panon.  Usa sa mga karaan nga hulagway ni Jesus diha sa Roman catacombs nagpakita nga nagsapnay Siya diha sa iyang mga bukton sa samaran nga karnero.  Usa kini ka pagpakita sa gugma nga makapatandog gayud sa kinahiladman sa atong pagbati.  Sa katapusan ang maayong magbalantay morisgo sa iyang kinabuhi aron pagpanalipod sa iyang mga karnero gikan sa tanang kadautan.  Sa samang paagi, aduna kitay Dios nga andam sa pagpakamatay alang sa iyang katawhan ug si Jesus mipahimug-at nga ang iyang kamatayon maoy buhing pagmatuod sa iyang pagsakripisyo sa iyang kaugalingon tungod ug alang sa iyang gihigugma.  Kini maoy pruyba nga si Jesus tinuod gayud nga Maayong Magbalantay.

     Sa atong pagsaulog sa Domingo sa Maayong Magbalantay sa mga Karnero, atong pangayuon sa Ginoo nga mamahimo kitang iyang mga maayong karnero, andam sa pagpaminaw sa iyang tingog, ug magsunod sa iyang panig-ingnan sa gugma nga magtugyan sa kaugalingon.  Ang Ginoo sa kaluoy nagsaad nga iyang pangitaon ug usahon ang iyang mga karnero ug dad-on pagbalik ngadto sa maayong sibsibanan.  Kini ang panahon nga mag-ampo kita alang sa tanan natong mga magbalantay diha sa Simbahan ug katilingban nga gihatagan sa katungdanan sa pag-atiman sa uban.  Si Jesus maoy atong modelo niini.  Si Jesus ang Maayong Magbalantay mao ang Dalan, ang Kamatuoran ug ang Kinabuhi.

     Domingo usab karon sa bokasyon diin kita gidapit sa pag-ampo alang sa daghan ug maayong bokasyon sa pagpadayon sa buhat sa Magbalantay sa mga karnero.  Ang bokasyon responsibilidad sa Kristohanong pamilya.  Aron paglambo sa bokasyon, ang pamilya kinahanglang mopalambo sa Kristohanong kinabuhi.  Ang pamilya kinahanglang magpuyo sa pagtuo ni Cristo matag adlaw diha panaghiusa ug pag-ampo.  Karong adlawa mag-ampo kita alang sa bokasyon sa pagkapari ug sa kinabuhing pagkarehiyoso, nga daghan ang madasig sa pagpakita sa ilang tinuod nga paghigugma, ngadto sa pagsakripisyo sa mga makadani nga mga butang aron mahimong mga pari ni Cristo, ngadto sa pagsunod kaniya diha sa relihiyosong kinabuhi.

Tinuod nga Paghinulsol

     Human mabuntog si Satanas, ang tinubdan sa tanang sala ug ang linugdangan nga sakit ug kamatayon, ang Nabanhaw nga Manunubos mihatag og mando ngadto sa iyang mga tinun-an.  Sila maoy mopalanog sa mensahe ngadto sa tanan nga ang tawo nakasala ug nagkinahanglan sa kalooy sa Dios.  Gikaloy-an kita sa Dios pinaagi sa Iyang Bugtong Anak nga namatay ug nabanhaw alang sa atong mga sala ug mao ang Buhing Pan alang kanato diha sa Eyukaristiya.  Nan, adunay panginahanglan sa tinuod nga kabag-ohan sa kaugalingon, usa ka sinsero nga paghinulsol, usa ka kausaban sa kinabuhi.

      Kini mao ang mensahe nga bisan hangtod karon kinahanglang molanog sa tanang suok sa kalibutan.  Niining panahon nga ang kadaghanan wala nay kahimatngon sa sala ug daghan ang nagpatuyang sa kaugalingon.  Nagkatap ang mga malaw-ay nga mga basahon ug mga salida diin ang tawhanong kailibgon sa tawo maoy gipahimuslan.  Walay nagtagad sa mga agulo sa mga nanginahanglan, mga sinalikway sa katilingban ug mga dinaugdaog.  Kanunay anaa sa mga balita ang nagkalainlaing krimin, pagpanglugos, pagpamatay, pagpanulis, pagpanglimbong, ug inhustisya.  Dili na ba lang nato panumbalingon ang tawag sa atong Manunubos alang sa tinud-anay nga paghinulsol diha sa kinahiladman sa kaugalingon?

     Sama sa polusyon sa hangin nga wala mahibaw-i nga hinayhinayng nakadaot sa mga tawo, ang panuway sa matag adlaw mosulod sa kinabuhi nga halos dili mabantayan apan maoy makatuok sa kalag.  Ang konsensya makubalan, ang pamatasan magpatuyang, ang kasingkasing mag-anam kagahi.  Adunay gyuy dakong panginhanglan sa kanunayng pag-usisa sa kaugalingon ug pagpamalandong kon ang espirituhanong kinabuhi wala ba maluya, ug ang mga maayong prinsipyo wala ba mabanlas tungod sa grabing korapsyon.  Ang pagdangop ngadto sa Espiritu nga gisaad sa Manunubos maoy makatabang sa usa ka kristiyano nga iyang mailhan ang iyang mga kahuyang ug makakaplag sa hustong sulban ug kanunayng magtubo sa pagkasama ni Cristo nga nagsugod diha sa bunyag.  Milatas si Cristo sa misteryo paskuwal alang sa matag usa kanato.  Nakahatag kini Kaniya sa labihang kasakit.  Mawala na lang ba kini kapuslanan?  Dili, kon ang matag kristiyano sa matag karon ug unya maningkamot sa pagsusi sa kaugalingon kon nagsubay pa ba siya sa dalan sa Ginoo.  Kon moduol kita sa doctor aron malikayan ang makamatay nga sakit, mao usab ang atong buhaton alang sa atong espirituhanon kabaskog nga ang iyang gipadulngan mao ang kinabuhing walay katapusan.

Domingo sa Diosnong Kalooy

Karong Dominggoha mao ang Dominggo sa Diosnong Kalooy.  Sulod sa pipila na ka tuig daghan na ang nagdebosyon sa Diosnong Kalooy o Divine Mercy.  Ang kalooy dili usa ka bag-ong konsepto sa Simbahan, apan niining nagkabag-o nga panahon kinahanglang hatagan kini og gibug-aton dinha sa modernong kultura.  Diha sa mga gisulat sa diary ni Sta. Faustina, ang Ginoo miingon kaniya,  "Buot ako nga ang Piyesta sa Kalooy mamahimong usa ka dangpanan ug kapasilonganan nga tanang mga kalag, ug labi na sa kabus nga mga makasasala.  Nianang adlawa ang kinahiladman sa akong malumong kalooy maabli.  Ibubo ko ang lawod sa mga grasya niadtong moduol sa tuboran sa Akong kalooy.  Ang tawo nga mokompisal ug mokalawat, makadawat sa hingpit nga kapasayloan sa mga sala."

Ang kalooy sa Dios maania kanato sa daghang paagi, apan labi na gayud pinaagi sa mga grasya nga Iyang gihatag kanato diha sa mga sakramento.  Ang Dios diha sa iyang dakong kalooy alang kanato mipapas sa atong kaalaut sa pagpaambit niya kanato sa iyang Diosnong kinabuhi pinaagi sa mga sakramento.  Sa pito ka mga sakramento, dunay duha lamang nga mahimong atong dawaton kanunay sa daghang higayon: ang Pakighiuli (o Kompisal) ug ang Euyukaristiya (o pagkalawat).  Kon atong nabatyagan kining duha managkauban sumala sa gisulat ni Sta. Faustina. Mokompisal ug unya mokalawat.  Ug maabli ang mga ganghaan sa grasya.

Angay gyud kining hisgutan karon kay daghan na nga mga Katoliko nga murag nahikalimot sa pagbansay sa regular nga pagkompisal.  Ang linya sa mokalawat tag-as apan ang linya sa mokompisal mubo ra.  Dakong hinungdan niini mao ang kultura nga naggikan sa mga protestante ug nagpasulabi nga pagkakalibutanon.  Pipila ka mga tawo maghunahuna nga sila mokompisal deritso ngadto sa Dios.  Kon sila sultihan nga sayop ning hunahunaa dili sila motuo tungod kay nawad-an na silag respito sa autoridad sa Simbahan.  Nagtuo sila nga makahimo na sila pagdesisyon unsay husto ug unsay sayop.  Dunay moingon: mahimong husto kini para nako apan dili para nimo.

Ang Simbahan tataw nga nagtudlo kanato nga kinahanglang moduol kita sa sakramento sa pagkompisal.  Moduol kita sa pinadala ni Cristo o sa mga apostoles.  Ngano?  Tungod kay kini gitukod ni Cristo ug iyang gihatag ang gahom sa pagpasaylo sa mga sala.  Sa ebanghelyo karong adlawa sumala ni San Juan atong nahibaloan nga ang Nabanhaw nga Jesus mitungha sa atubangan sa mga apostoles.  Miingon siya ngadto kanila, “Mainyo unta ang kalinaw!”

Iyang gipakita kanila ang iyang mga kamot ug ang iyang kilid aron mapapas ang ilang pagduhaduha.  Iya silang gipadala ingon nga Siya gipadala sa Amahan aron pagpasaylo sa mga sala.  Sila gipadala aron pagpasaylo sa mga sala.  Gihuypan sila ni Jesus ug gihatagan sa Espiritu Santo ug giingnan, “Ang mga sala nga iyang pasayloon kini gipasaylo, ug ang dili ninyo pasayloon dili usab pasayloon.”  Si Jesus mihatag sa iyang mga apostoles ug sa ilang mga sumusunod sa gahom sa pagpasaylo sa mga sala.  Ang pagduda niining mga butanga, usa usab ka pagduda ni Jesus.  Kon nagduda kita sa mga sakramento, nagduda usab kita kang Jesus.

Si Tomas nagduhaduha.  Apan sa dihang iya nang gikaatubang ang Kamatuoran mismo, miingon siya, “Ginoo ko ug Dios ko!”  Kita usab kinahanglang motuo sa Kamatuoran.  Dili sa kamatuoran nga maoy atong gustong tuohan, apan ngadto ni Jesus mismo, ang Kamatuoran.  Sa ingon lamang niini nga atong masinati ang kalooy nga atong gipangita.  Niini lamang paagiha nga ang atong mga pag-antos mapapas.  Sa ingon lamang niini nga makakaplag og kapahulayan ang atong kalag.

Ang pagkompisal gihatag nganhi kanato isip usa ka lihok sa kalooy.  Wala kini gihatag sa Ginoo aron makapabug-at sa atong gipas-an. Dalaygon ang kalooy ug ang Diosnong Kalooy halawom.  Ang lawod sa mga grasya anaa kon moduol lang kita niini.  Gustong tangtangon sa Ginoo ang atong mga gipas-an apan kinahanglan moduol una kita.

Usa sa mga importanteng pag-ampo nga uban sa pagdebosyon sa Diosnong Kalooy, mao kini: “Jesus Nagasalig Ako Kanimo (Jesus, I Trust in You).”  Si Jesus miingon diha sa ebanghelyo ni San Mateo 11:28-30: “Umari kamo kanako kamong mga gikapuyan ug gibug-atan sa inyong gipas-an, ug papahulayon ko kamo.  Isangon ang akong yugo ug sunda ninyo ako, kay malumo ako ug mapaubsanon sa kasingkasing.  Kay sayon ang akong yugo ug gaan ang ipapas-an ko kaninyo.”  Sa lainlaing paagi nga kita dunay yugo.  Pwede nga ang atong yugo tungod sa pagkaulipon sa sala o kaha ang yugo naggikan ni Cristo.  Kinahanglan mopili kita hain niining duha ang atong isangon.  Ug kinahanglang makapili kita sa labing maayo.

Ang Pagkabanhaw ni Cristo: Sinugdanan sa Bag-ong Kinabuhi alang sa Tanan

     Ang Pagkabanhaw, una sa tanan, usa ka hitabo bahin ni JesuCristo.  Kini iyang nasinati diha sa tanang maka-usab nga kusog niini, sama nga iyang nasinati ang makagun-ob nga gahom sa sala diha sa iyang kasakit ug kamatayon.  Ang pagkabanhaw atong maisip nga usa ka dakong pagpahiuli sa Dios diha ni Jesus.

     Pero dili lang kini.  Bisan unsa nga nahitabo ni Cristo aduna gyuy kalambigitan ug epekto sa tibuok uniberso, apan labi na gayud diha sa mga tawo. Diha sa iyang pagkahimong tawo, ang Anak sa Dios tiunay nga nakighiusa sa iyang kaugalingon ngadto sa matag tawo.  Kining kahiusahan naghimo Kaniyang nakaambit sa tanang kaalaut sa matag-usa (lakip na ang makamatay nga linugdangan sa sala), ug naghimo sa matag tawo nga makaambit sa kang Cristo nga dignidad, kabalaan ug himaya.

     Kini maoy katarungan ngano nga ang paggula ni Jesus gikan sa lubnganan nga buhi, na-usab, walay kamatayon... may kalabutan usab kanato, kanatong tanang mga tawo.  Ang Iyang Pagkabanhaw mao usab ang pagkabanhaw sa katawhan, tungod mao kini ang nagtimaan sa kalingkawasan sa katawhan gikan sa pagkaulipon sa sala.

     Ang pagbugto ni Cristo sa mga talikala sa kamatayon (nga gipadayag pinaagi sa paggun-ob sa mga ali sa iyang lubnganan) sama sa pagkabuak sa kabhangl sa liso nga maoy nagpagitib niini ngadto sa malunhaw nga bag-ong kinabuhi nga iyang gidala.  Ang migitib mao si Cristo, apan mao usab ang tanang katawhan.  Mao usab kini ang matag usa kanato. Sa  kabuntagon sa Pagkabanhaw usa ka bag-ong kalibutan ang mibanagbanag, usa ka katawhan nga nabanhaw gikan sa kaulipnan sa sala ug kamatayon, diha ni Jesus, pinaagi kaniya, ug uban kaniya.  Mao kini ang Misteryo sa Pasko.  Ang Pagkabanhaw nagpadayag niini sa usa ka mahimayaong katin-aw nga makita pinaagi sa mga mata sa pagtuo.  Mao nga ang Pagkabanhaw mao usab ang pagpabalik sa Dios sa unsay nawagtang o nagun-ob pinaagi sa atong pagmakasasala.

     Walay tawhanong pulong nga sarang makahubit sa kadako niining misteryoha.  Sulod na sa 20 ka siglo, ang Simbahan kanunay nang nagpadayag niini pinaagi sa iyang liturhiya, sa iyang mga credo, ug sa iyang kinabuhi.  Magpadayon siyang maghimo niini hangtod nga ang makapalingkawas nga gahom sa Pagkabanhaw moabot sa kapuno sa iyang kapadayagnan ngadto sa Gingharian sa Langit.

    Dunay dili maihap nga rason sa pagsaulog diha sa atong paghandum, paghimong buhi ug pagsadya sa Pagkabanhaw ni Jesus kay mao usab kini ang atong pagkabanhaw.  Apan kinahanglan mohimo usab kita sa atong kaugalingong pahat.  Ang Pagkabanhaw ni Jesus naghagit kanato sa pagpuyo og bag-ong kinabuhi.  Isalikway na nato ang karaan nga kaalaut ug kadautan.  Ato nang ipahiluna ang atong mga kasingkasing ug mga tinguha sa mga butang nga langitnon (cf. Col 3:1f).  Ug ang atong mga buhat magpalanog sa malipayong huni sa Aleluya, ug mamahimo kitang mga buhing saksi sa kamatuoran sa Pagkabanhaw ni Cristo.

Huwebes sa ika-tulong semana sa Kuwaresma

"Kon karon makadungog kamo sa iyang tingog, ayaw patig-aha ang inyong mga kasingkasing." 

Ang Dios misulti kang Jeremias kon unsa ang gibuhat sa Dios kaniadto sa katawhan apan wala sila mamati.

Ang mga Pariseo usab sa panahon ni Jesus wala makahimo sa pagbaliwala sa nabuhat ni Jesus sa pagpanambal, apan sila mipasangil na hinuon nga gikan kini sa gahom sa panuway.

Ang Dios kanunay nga makigsulti kanato.  Apan ang kasagarang mahitabo magmatig-a ang kasingkasing sa tawo.  Bisan karon makigsulti kanato ang Dios ug madungog ta ang iyang tingog.  Ato unta siyang paminawon ug dili patig-ahon ang atong kasingkasing.

Ang pangutana nga angay natong pamalandongan, "giunsa pakigsulti sa Dios nganhi sa akong kaugalingon?  Ako ba siyang kanunayng gipaminaw ug gisunod?" Ang makigsulti kanato matag adlaw diha sa labing ordinaryong mga pamaagi:  sa atong mga trabaho, sa mga tawo nga atong ikatagbo, sa atong nangaging kasaypanan, sa atong mga labaw, sa mga hagit nga atong masugatan, sa mga dili maanindot nga gimbuhaton, sa dili maihap nga paagi.  Ang mga paagi nga siya makigsulti nato matag adlaw, matag oras, matag higayon dili gayod nato matagna.  Makigsulti ang Dios kanato sa mga butang nga angay natong pagabuhaton ug sa nasupak sa atong kabubut-on.  Kon karon imong madungog ang iyang tingog, ayaw patig-aha ang imong kasingkasing.

Piyesta ni Señor Sto. Niño

Ang imahen ni Senyor Santo Niño makapahinumdom nato sa pag-abot sa Kristiyanismo dinhi sa Filipinas. Sulod sa hapit na mo-lima ka libo ka tuig siya mipabati kanato nga ang Dios uban kanato, ang ipasabot sa pulong Emmanuel. Apan sa atong pagdebosyon sa batang Jesus dili unta nato malimtan nga siya midako ug naghagit kanato nga motubo sa atong pagtuo. Siya usab nagpahinumdom kanato diha sa ebanghelyo nga magpakasama kita sa usa ka bata ug dili magbinata. Ang pagpaubos sa kaugalingon mao ang gikinahanglan sa Gingharian sa Langit. Ang atong pagtagad sa usag-usa dili binasi sa dungog, kwarta, ug gahom. Kondili atong higugma-on ang tanan kay kita mga sinagop man nga anak sa Dios.

ANG SAKRAMENTO SA EYUKARISTIYA

Ang mga gihatagan sa dignidad sa harianong pagkapari pinaagi sa Bunyag ug mas nahisama ni Cristo pinaagi sa Kompirma, mosalmot uban sa tibuok katilingban diha sa sakripisyo ni Cristo sa Eyukaristiya.  Sa Katapusang Panihapon, niadtong gabii nga siya gibudhian, ang atong Manluluwas mitukod sa Eyukaristikanhong Sakripisyo sa iyang Lawas ug Dugo.  Iya kining gihimo aron mapadayon ang sakrispisyo sa krus ngadto sa mga katuigan hangtod sa iyang pagbalik, ug sa pagtugyan ngadto sa Simbahan, sa handumanan sa iyang kamatayon ug pagkabanhaw: usa ka sakramento sa gugma, timaan sa panaghiusa, bugkos sa paghigugmaay, usa ka bangkete diin si Cristo gipanagsalohan, napuno kita sa grasya ug ang saad sa umaabot nga kahimayaan gihatag nganhi kanato.

Unsay ipasabot sa pulong Eyukaristiya?

Kini nagkahulugan og pagpasalamat, gikan sa pinulungang Griyego nga eucharistein (cf. Lk 22:19; 1 Cor 11:24).

Nganong gitawag man usab kini og Santos nga Misa?

Tungod kay ang liturhiya diin gisaulog kining misteryo sa kaluwasan motapos man sa pagpadala (missio) sa mga matuohon, aron ilang  matuman ang kabubut-on sa Dios diha sa ilang inadlaw-adlaw nga kinabuhi.

Unsa-on paglangkob ang tibuok nga misteryo sa Eyukaristiya?

Ang Eyukaristiya mao ang panukarang gimbuhaton sa Simbahang Katoliko sa mapasalamatong pagsimba (thanksgiving worship) ngadto sa Dios, nga nalangkob isip Sakripisyo nga Sakramento (Sacrifice-Sacrament), Sakramento sa Panag-ambit (Communion-Sacrament), ug Sakramento sa Presensya (Presence-Sacrament).

Sa unsang paagi nga ang Eyukaristiya usa ka pag-ampo?

Ang Eyukaristiya usa ka selebrasyon sa pag-ampo tungod kay kini naghalad sa hingpit nga pagsimba sa Amahan, naghimong anaa (present) sa sakripisyo sa krus sa iyang Anak nga nagpakatawo, pinaagi sa gahom sa Espiritu Santo.

Ang lima ka tumong sa matuod nga pag-ampo natuman diha sa Eyukaristiya: pagpasalamat (thanksgiving), pagdayeg ug pagsimba (praise and adoration), paghinulsol (contrition), pagpangayo (petition), ug paghalad (offering).

Giunsa pagkahimong sentro ni Cristo sa Eyukaristikanhong pagsimba?

Diha sa Eyukaristiya, si Cristo mao ang Labawng Magsisimba (SUPREME WORSHIPPER), nga naghalad ngadto sa Amahan: sa hingpit nga sakripisyo diin siya mao ang Pari ug Biktima, sa sagradong pagpangaon sa paginambitay diin siya mao ang pagkaon sa kinabuhing walay katapusan, tinuod nga anaa (present) uban kanato sa dagway sa pan ug bino.

Kinsa ang naghalad sa Eyukaristiya?

Ang tibuok nga Cristo, si Jesus and Ulo ug kitang tanan nga sakop sa Iyang Lawas, mao mismo ang nagsaulog sa Eyukaristiya.  Nan, ang Eyukaristiya dili lamang lihok ni Cristo, kondili lihok usab sa Simbahan.  Dinhi atong makita ang panawagan sa aktibo nga partisipasyon o pagsalmot sa Misa, ang pag-ambit diha ni Cristo isip Pari sa paghalad og sakripisyo ug isip Biktima nga gihalad pinaagi paghiusa sa atong mga buhat o kalihokan sa kang Cristo nga buhat sa pagpanubos.

Unsay kalabutan sa Eyukaristiya sa atong inadlaw-adlaw nga kinabuhi?

Ang tanan natong inadlaw-adlaw nga mga buhat gihalad ngadto sa Amahan uban sa Lawas sa Ginoo diha sa Eyukaristikanhong kasaulogan. Ang Misa makahiusa ug makapalawom sa atong ordinaryong mga kalihokan pinaagi sa pagkonsagrar kanila ngadto sa Dios.  Sa samang pagkaagi, pinaagi niining maong mga kalihokan atong mapuy-an sa atong kinabuhi ang Misa.

Sa unsang paagi nga ang Eyukaristiya usa ka Sakramento sa Panag-ambit (Communion-Sacrament)?

Gitukod ni Cristo ang Eyukaristiya niadtong Katapusang Panihapon aron ang mo-ambit sa iyang Lawas ug Dugo mahimong usa ka lawas uban kaniya.  Ang Eyukaristiya nahimong usa ka timaan sa panaghiusa ug bugkos sa panaghigugmaay.  Ang Ginoo nagdapit kanato sa pagkalawat kaniya diha sa Sakramento sa Eyukaristiya, siya miingon: “Ang mokaon sa akong unod ug moinom sa akong dugo magpuyo dinhi kanako ug ako diha kaniya” (Juan 6:56).  Sa atong pagtubag niining maong pagdapit, kinahanglang atong andamon ang atong kaugalingon niining labing mahinungdanon ug balaan nga higayon.  Si San Pablo nag-awhag sa pagsusi sa atong konsinsiya: “…ang mokaon sa pan sa Ginoo ug moinom sa iyang kupa sa paagi nga dili takos, nakasala batok sa lawas ug dugo sa Ginoo.  Busa kinahanglan nga ang matag usa magsusi sa iyang kaugalingon, ug unya mokaon sa pan ug moinom sa kupa.  Kay kon dili niya ilhon ang kahulogan sa lawas sa Ginoo sa iyang pagkaon sa pan ug pag-inom sa kupa, gisilotan niya ang iyang kaugalingon” (1 Cor 11:27-29).  Si bisan kinsa nga nasayod nga aduna siyay grabe nga sala, kinahanglang modawat una siya sa Sakramento sa Pakighiuli sa dili pa mokalawat.

Unsaon pagsabot ang pagkausab sa pan ug bino ngadto sa Lawas ug Dugo ni Cristo?

Dili nato huna-hunaon nga sama kini sa magic nga nabalhin ang materyal nga sangkap sa pan ug bino ngadto sa physical nga Ginoo.  Hinuon, ang kausaban nagagikan sa ordinaryo nga pan ug bino ngadto sa lahi na nga ang-ang (level) sa realidad, ang Nabanhawng Cristo. Dili na kini “kalan-on nga madunot”, kondili “kalan-on nga molungtad ngadto sa kinabuhing walay katapusan”  (Jn 6:27), ang mahimayaon nga Nabanhawng Cristo.

Unsa ang mga epekto sa pagkalawat?

Ang pagkalawat sa angayang paagi: naghiusa kanato uban ni Cristo; nagpahimulag kanato sa sala; nagpahiuli kanato sa usag-usa; ug, nagtukod o nagpalambo sa Kristohanong katilingban, ang Simbahan.

Ika-unom nga Domingo sa Kasagarang Panahon (A)

Pangutan-on nato ang atong kaugalingon kon nganong atong gisunod ang kasuguan.  Unsay atong katuyuan sa pagsunod sa mga sugo?  Mahinungdanon ang pagsunod sa balaod.  Kini maoy  pruyba sa atong kamatinud-anon sa Dios.  Pero ang ato untang mapuy-an dili mao ang literal nga pagtuman kondili ang diwa nga kinahanglang maghari sa atong kasingkasing.  Kini mao ang paghigugma.  Siguro nga dili kita masayop sa atong mga desisyon kon ang paghigugma maoy hinungdan sa pagsunod nato sa mnga balaod sa Dios.

Ikalimang Domingo sa Kasagarang Panahon (A)

Uban sa panabang sa Ginoo pinaagi sa Espiritu Santo, mabag-o dinhi kanato ang asin sa atong kinabuhi.  Dili kini kinahanglang mawad-an sa kaparat ug mahimong wala nay pulos.  Sa daghang pamaagi atong mapabilin ang iyang lami sama sa mga pag-ampo, recollection, pag-inambitay sa grupo, pagtuon, ug uban pa.  Sa samang paagi ato usab nga maampingan ang kahayag nga atong ipadan-ag aron nga pinaagi sa maayo natong kinabuhi ug maayong buhat mahayagan ang kalibutan.

Ika-upat nga Domingo sa Kasagarang Panahon (A)

Makita nato nga ang mga hiyas nga gihisgutan ni Jesus sa iyang wali didto sa bungtod sukwahi sa unsay kasagaran nga mga kina-iya nga atong nasaksihan sa katilingban.  Kining gipanulti ni Jesus maisip nga counter-cultural.  Dili kita makadawat niining mga pagtulun-an ni Jesus kon sa samang higayong atong hangpon ang tanang kasagarang gibansay sa atong palibot karon.  Hinuon, si Jesus wala mag-awhag nga atong isalikway o biya-an ang atong katilingban.  Apan gi-aghat kita niya nga atong unahon ang Dios diha sa atong kinabuhi tungod kay ang Dios lamang mao ang makagarantiya sa tinuod nga kalipay ug kalinaw nga gipangandoy sa atong kasingkasing.  Walay bisan unsa niining kalibutana nga makahatag niining maong kalinaw, ug walay bisan unsa niining kalibutana nga makakuha niini.

Ang walo ka mga kabulahanan wala maghulagway og walo lainlaing mga tawo.  Kini sila walo ka mga kinaiya nga makita sa usa ka tawo nga maka-Dios.  Ang angay natong pamalandongan karon kon ato bang  gipuy-an ang atong kinabuhi sa pagsunod sa kinaiyang kalibutan aron makab-ot ang kalipay o nagkinabuhi ba kita subay sa mga gitudlo ni Jesus.  Kon imong gipuy-an ang mga pagtulun-an ni Jesus, nan paglipay ug pagmaya kay dako ang ganti nga gitagana alang kanimo didto sa langit.

Ikatulong Domingo sa Kasagarang Panahon (A)

Nasubo ug nagyangungo kita nga sulod sa dugayng panahon nahimutang kita sa kangitngit isip usa ka nasud ug usa ka katawhan. Ang corruption maoy mikuyanap sa bisan unsang suok ug natad sa gamay tang nasud, sa sulod ug sa gawas sa gobyerno. Apan ang katawhan nga nagpuyo sa kangitngit nakakita'g dakong kahayag! Dili na kita magtago sa kangitngit. Padan-agon nato ang maong kahayag karon ug sa tanang panahon. Sundon ta si Jesus sa iyang pagdapit kanato ug ipaambit ang iyang kahayag ngadto sa tanan tang kaisuonan.

Piyesta sa Pagbunyag sa Ginoo (A)

Sa pagsugod ni Jesus sa iyang misyon gipaila siya mao ang pinalanggang Anak sa Amahan. Sa pagbunyag nato bisan dili takus gihatagan kita sa maong dignidad sa pagka-anak sa Dios. Sa dihang gibubo-an kita sa tubig sa ngalan sa Santisima Trinidad, iya kitang giangkon nga iyang kaugalingon. Siya na mao ang atong tag-iya. Sa pagbunyag nato nahimo na kitang mga bag-ong binuhat diha ni Cristo. Kinig maong kamatuoran mao gayud unta ang maggiya ug magtimon sa tanan natong mga buhat. Ang bunyag usa ka dakong gasa ug bahandi nga angay natong ampingan uban sa dakong kalipay ug dungog diha sa atong pag-inambitay niining bag-ong kinabuhi diha ni Cristo uban sa atong isigkatawo.

Ika-upat nga Dominggo sa Adbiyento (A)

Ang pag-ila kon kinsa ang tinuod nga amahan sa usa ka tawo mahimo pinaagi sa pagsusi sa DNA. Apan kaniadto, ilabina sa Hudiyo nga kultura ang ginikinahanglan lamang mao ang pag-angkon sa amahan ug ang paghatag sa ngalan sa iyang anak. Human niini ilhon na sa katilingban nga siya mao ang legal nga amahan. Apan lisod kini nga buhaton alang kang Jose, nga pamanhonon ni Maria, sa dihang nasayran niya nga nagsabak si Maria ug dili siya mao ang amahan sa bata. Tungod kay usa ka matarong nga tawo si Jose, dili niya gusto nga pakaulawan si Maria, mao nga naglaraw siya sa pagpakigbulag sa hilom. Apan ang maong laraw nausab gumikan sa kabubut-on sa Dios nga gipadayag ngadto kang Jose pinaagi sa damgo. Dinhi atong makita ang pagkamasinugtanon ni Jose sa kabubut-on sa Dios. Ato usab nga mapangutana ang atong kaugalingon kon sa paghimo nato og mga desisyon ato bang gipaminaw ang kabubut-on sa Dios. O kaha atong gitaptapan ang kabubut-on sa Dios aron matuman ang atong gusto.

Tungod sa pag-uyon ni Jose sa kabubut-on sa Dios siya nahimong legal nga Amahan ni Jesus ug sa mga mata sa mga tawo siya gayud ang tinuod nga amahan ni Jesus. Nan, si Jesus nailhan usab nga kaliwat ni David. Ug natuman ang panagna sa mga propeta nga ang Mesiyas magagikan sa kaliwat ni David.

May pipila ka mga batan-on nga akong nahimamat nga namalandong niining bahina sa ebanghelyo. Usa kanila miingon nga mas maayo pa si Jesus kay gi-ila nga tinuod nga anak ni Jose. Sa kasinatian niining maong batan-on wala niya matagamtam ang recognition gikan sa iyang mga ginikanan kay gibilin lamang siya sa iyang mga auntie. Apan bisan pa niini nag-ingon siya nga gusto gihapon niyang ikahimamat ang iyang mga ginikanan aron iyang ikapadayag ang iyang paghigugma ngadto kanila. Daghan usab sa atong kabataan karon ang kulang sa pagtagad gikan sa ilang amahan ug inahan. Bisan pa og gihatagan sa tanang panginahanglan ang mga anak, nangandoy pa gihapon sila nga kahatagan sa panahon ug presensiya sa mga ginikanan aron ilang ika-estorya ug kapakitaan sa pagmahal.

Sa atong pag-andam sa atong pagsaulog sa pasko sa pagkatawo sa atong Ginoo atong gihandom ang iyang pagsulod diha sa kasaysayan sa tawo, diha sa usa ka pamilya diin adunay amahan ug inahan. Busa, angay lamang usab nga atong saulogon sa Pasko kauban sa atong pamilya. Kon moingon kitag give love on Christmas day ang ato gyud untang sakop sa pamilya ang unahon nato sa paghatag sa maong gugma.

Solemnidad ni Cristo nga Hari

Kinsa kaha nato dinhi ang nakakita na og hari. Wa gyud tingali kay niining panahona wala na may gingharian dinhi sa ato. Apan ang pulong nga hari masabtan lang gihapon nato. Nahibalo kita nga dunay mga tawo karon nga sama sa mga hari kaniadto nagmando ug nagdumala og pundok sa katawhan ug dunay gahom sa pagkontrolar. Unsa man kining gitawag og gahom o sa pinulongang english power. Matod pa sa Merriam-Webster Dictionary, “power is the ability to act or produce an effect.” Sa Encarta Dictionary, "power is the capacity to do something." Kining maong kapasidad mahimong gamiton sa nagkalainlaing aspeto. Sa physical nga bahin, ang gahom makahimo og physical nga mga epekto, sama pananglit sa pag-alsa sa bug-at nga butang, pagbalhin sa mga butang, ug uban pa. Dinhi gigamit ang pwersa o kusog aron mopalihok sa usa ka butang. Apan dili lang sa physical nga bahin magamit ang maong katakos. Ang kapasidad sa pagbuhat mahitabo usab diha sa usa ka nasod sa pagmugna og mga balaod alang sa kahapsay sa mga lumulupyo (gitawag kini og legislative power) o pagpatuman sa mga balaod nga gimugna (nga gitawag og executive power). Kining atong gihisgotan mao ang political power. Susama niini ang katakos sa pagpatuman sa hustisya diha sa korte (nga gitawag og judicial power). Ang kapasidad sa pagpatigayon sa salapi ug sa capital maoy gitawag og financial power. Ang abilidad sa pag-usab sa katilingban gitawag og social power. Ug ang kapasidad sa pagpakigubat ug paggamit og hinagiban maoy gitawag og military power.

Kining tanang atong nahisgotan nga matang sa gahom mogamit gyud og pwersa aron sa pagpugong o pagpugos nga dili mag-agad sa unsay gusto sa laing tawo. Sukwahi niining maong matang sa gahom (nga coercive) mao ang gahom sa paghatag sa katawhan og kagawasan. Pwede kining tawgong psychological, spiritual o moral nga gahom. Pananglitan ang moral nga gahom sa maayong panig-ingnan. Ang paghimo og maayong buhat dunay gahom sa pagdani sa mga tawo nga mosunod sa maayong panig-ingnan. Apan kini wala maggamit sa kusog aron pagpamugos kondili nagdapit o nagdani sa tawo aron pagsunod sa maayong panig-ingnan. Kini magahatag sa kagawasan sa katawhan. Ang moral power igo lamang sa pagdani ug dili gayud magpugos.

Ang atong ebanghelyo karon naghulagway ni Jesus nga gilansang sa krus, himatyon sama og usa ka kriminal. Ug kining paghulagway nagpa-ila sa iyang pagkahari. Sa unsang paagi? Sa ato nang nahisgotan, ang hari aduna gayuy gahom. Unsang matanga sa gahom kini? Dili kini physical nga gahom kay hapit man gani dili siya makalihok nga nagbitay sa krus. Dili usab kini political power ka ang iyang gingharian wala man niining kalibutana. Dili kini military power kay mipili man siya nga mo-surrender ngadto iyang mga kaaway. Sa ato pa, wala siyay gahom, wala siya mogamit og pwersa o kusog aron ipamugos ang iyang kaugalingon. Ang anaa kaniya mao ang gahom sa gugma. Wala siya mogamit og kusog aron ipamugos niya nga mobalos ang mga tawo sa iyang gugma. Niining higayona nga si Jesus giisa diha sa krus, nakadani siya sa kasingkasing sa usa ka kriminal nga didto sa iyang tupad. Siya usab nagdani kanato pinaagi sa iyang gugma. Isip mga disipulo ni Jesus kita gidapit nga mosunod sa iyang pamaagi. Ang kagubot ug ang paggamit sa kusog dili pwede nga himoon natong hinagiban aron madala ang kalibutan ngadto sa Dios. Ang gugma lamang maoy makahimo niini. Amor omnia vincit. Love conquers all. Ang gugma nga dili maki-kaugalingon, ug andam sa pag-ula hangtod sa katapusang tulo sa dugo tungod ug alang sa iyang gihigugma. Ang gugma nga dili mangulipon kondili mohatag og kagawasan.

Katekesis ug ang Pagdasig ug Pagpanalipod sa Kaminyuon

Ang pamilya nagsukad diha sa kaminyuon. Ang kaminyuon, nga gikulit sa Dios Amahan sa pagmugna sa tawo, maoy usa ka permanente ug exclusibo nga panaghiusa sa usa ka lalaki ug usa ka babaye, gitumong ngadto sa kaayohan sa magtiayon ug ngadto sa pagpanganak ug pag-edukar sa mga anak. Usa kini ka dakong kamatuoran. Usa ka matahom nga kamatuoran ug kabahin sa Maayong Balita sa makaluwas nga gugma ni Jesus.

Ang kamatuoran sa pamilya, nga nagsukad diha sa kaminyuon isip panaghiusa sa usa ka lalaki ug usa ka babaye, usa kamatuoran nga makab-ot sa tawhanong pangrason. Atong makita kining kamatuoran diha sa gipadayag sa atong lawas ug sa kinaiyahan sa tawo, nga gimugna isip lalaki ug babaye. Ang kasaysayan ug ang mga katilingban nagsaksi niining dili mapulihan nga papel sa kaminyuon ug sa pamilya isip importante nga yunit sa bisan unsang katilingban ug isip usa ka tulunghaan sa paghigugma ug panaghiusa. Ang siyensiya, kon kini gihimo alang sa kamatuoran, nagsaksi sa katahom sa kaminyuon ug sa gugma sa magtiayon ug pamilya, lakip na ang ka-importante sa gugma sa usa ka amahan ug usa ka inahan.

Isip mga Katoliko, nahibalo kita nga ang kamatuoran sa kaminyuon ug sa pamilya gihayagan sa pagtuo. Si Cristo wala lang magbayaw sa kaminyuon sa duha ka binunyagan ngadto sa pagka-sakramento, kondili giablihan usab niya ang atong mga kasingkasing aron pagdawat ug pagsaksi sa Maayong Balita ug sa plano sa Amahan alang sa kaminyuon ug pamilya. “Wala ba kamo makabasa nga gikan sa sinugdan ang Magbubuhat ‘naghimo kanila nga lalaki ug babaye’ ug miingon, ‘Tungod niini ang lalaki mobiya sa iyang amahan ug inahan ug motipon sa iyang asawa, ug ang duha mahimong usa na lamang ka lawas’?” (Mateo 19:4-5).

Daghan ug konektado ang mga hagit sa kaminyuon ug sa pamilya karon. Dili lamang nga ang pipila ka tawo dili gusto nga dunay commitment sa kaminyuon ug sa pamilya, daghan usab ang walay hustong pagsabot o wala mag-isip sa ka-importante sa kaminyuon ug sa pamilya. Nganong naingon man kini niini? Daghan ang mga rason: ang nagkadaghan nga kasinati-an sa panagbulag (ug diborsyo), ang pagdawat sa pagpuyo-puyo isip usa ka lakang o usa ka hulip sa kaminyuon, ug ang panglantaw nga ang kaminyuon usa ka pribado nga butang nga walay kalabutan ang kaayohan sa tanan ug sa katilingban. Pipila lang kini sa mga hagit nga adunay lawom nga epekto kon giunsa sa kabatan-onan paglantaw ug pagsabot sa paghigugma ug commitment.

Dunay mga young adults nga maglisod pagsabot nga ang gugma sa panagtiayon naglakip sa gasa sa kaugalingon diha sa mga panahon nga maayo ug dautan. Bisan anaa ang pangandoy alang sa commitment, ang kasakit ug kalisod nga ilang nasaksihan ug nasinati maoy nag-aghat kanila sa pagduda sa posibilidad sa malungtarong commitment sa kaminyuon. Mao nga ang pagdasig ug pagpanalipod sa kaminyuon ug sa pamilya karon maoy usa ka gimbuhaton alang sa tanan.

Ang catechesis sa pag-promote ug pagpanalipod sa kaminyuon mao ang labing gikinahanglan ug usa ka dakong responsibilidad. Sa samang higayon, atong isipon nga ang maong catechesis usa ka dakong kalipay, kay mao kini ang dakong pag-uyon sa katahom ug kamatuoran sa kaminyuon ug sa pamilya lakip na ang dignidad sa tanang mga tawo.

Kaminyuon: Usa ka Kamatauoran nga atong Nadawat

Ang talagsaong kinaiyahan sa kaminyuon isip panaghiusa sa usa ka lalaki ug usa ka babaye maoy usa ka gidawat nga kamatuoran. Dili kini hinimo-himo nga pagtulon-an. Dili usab kini kinaraan, o walay labot sa atong pagkatawo. Ang kaminyuon diha nang daan sa wala pa ang politika ug bisan gani sa wala pa ang relihiyon, nadawat kini gikan sa mga kamot mismo sa atong Magbubuhat. Si Pope Benedict XVI nagsulat: “Ang kamatuoran, ug ang gugma nga gipadayag niini, dili mahimong atong mugnaon, ato lamang kining madawat isip usa ka gasa” (Caritas in Veritate, 52). Atong pamalandongan ang pipila sa mga dili mausab nga kamatuoran sa kaminyuon nga kinahanglang mahibaloan sa atong catechesis karon.

Ang Dios maoy nagmugna sa kaminyuon. Ang Ikaduhang Consilyo Vaticano nagsulat, “The intimate partnership of life and love which constitutes the married state has been established by the creator and endowed by him with its own proper laws. . . . God himself is the author of marriage” (Gaudium et Spes, 48). Ang kaminyuon gimugna sa samang higayon, ug sa samang gininhawa, sa pagmugna sa lalaki ug sa babaye (tan-awa ang Mateo 19:4-6; Genesis 2:23-24). Magkuyog gayud ang kaminyuon ug ang tawhanong kinabuhi. Ang kaminyuon usa ka kamatuoran nga gisukaran sa kahulugan sa tawhanong kinabuhi ug nagkahulugan kini nga paga-ilhong sagrado. Usa kini ka kamatuoran nga anaa sa kinaiyahan sa tawo, lalaki ug babaye, nga naglangkob sa tibuok nga tawo, lawas ug kalag.

Marriage is a two-in-one-flesh communion of persons. Sexual difference and the complementarity between man and woman are intrinsic to marriage. Ang nakapahimong talagsaon sa kaminyuon mao ang pagkatinuod nga nagsukad diha sa lawasnong paghiusa nga nahimong posible pinaagi sa sexual nga pagka-managparis sa lalaki ug babaye—kini maoy nakahimong posible sa duha ka binuhat nga mahimong usa ka lawas.” Ang kinaiyahan sa kaminyuon mao ang permanente ug exclusibo nga paghiusa sa usa ka lalaki ug usa ka babaye. Dili sama sa bisan unsang relasyon, ang kaminyuon sa lalaki ug babaye gitumong alang sa kaayohan sa duha ka tawo nga nahimong usa. Walay laing relasyon nga sama niini. Ang catechesis makatabang sa pagtudlo niining dakong kamatuoran. Ang pagkamanaglahi ug pagkaparis sa lalaki ug babaye maoy gikinahanglan sa gugma sa managtiayon (conjugal love), nga nagkinahanglan usab sa pagka-maunongon, pagka-dili mabadbad, ug pagka-abli ngadto sa kinabuhi (nga mao ang pagkamabungahon, nga tipik ug kabahin sa conjugal love bisan alang sa mga dili makaanak). Kon wala ang lalaki ug babaye, dili kita makasugod og hisgot sa kaminyuon.

Ang kaminyuon abli alang sa anak. Ang tinuod nga kinaiyahan sa kaminyuon manalipod sa kaayohan sa kabataan ug sa importansya sa mga inahan ug mga amahan. Ang conjugal love sa bana ug sa asawa kanunayng nagkahulugan sa pagkamabungahon. Bisan pa kon ang gasa sa pagbaton og anak wala moabot, ang pagkamabungahon anaa gihapon ug mamahimong makab-ot pinaagi sa pagsagop o ang pag-atiman, ug ang paghimo og espesyal nga serbisyo ngadto sa mga pamilya, sa Simbahan, ug sa katilingban, lakip na ang pagpakitag kahiusahan ngadto sa kabus, sa nagninahanglan, sa huyang, ug sa hinikalimtan. Kining maong kamatuoran kanunay nga dili hisabtan, mao nga gikinahanglan ang catechesis. Kinahanglang atong diskubrehon pagbalik ang dakong gasa sa kaminyuon nga mao ang pagkaabli alang bata ug sa tanan nga naglangkob niini. Ang pagdawat sa usa ka bata mao ang pagdawat sa paglaum. Ang tinuod nga conjugal love kanunayng abli sa kinabuhi (bisan sa mga dili makaanak, infertile or unintentionally sterile); dili kini magpugong sa pagkamabungahon. Ug diha lamang sa kaminyuon sa usa ka lalaki ug usa ka babaye nga ang pagkaabli sa kinabuhi nalambigit sa maong relasyon. Ang kaminyuon dili lamang alang sa duha ka hamtong nga nagkasabot, apan aduna kini estruktura alang sa gugma nga maghatag og kinabuhi, nga posible lamang diha sa panagtiayon sa gugma sa lalaki ngadto sa babaye ug sa babaye ngadto sa lalaki. Ang kaminyuon nanalipod sa kamatuoran nga ang anak usa ka dakong gasa, nagkahulugan og usa ka bunga sa mahigugmaong panaghiusa sa bana ug sa asawa. Ang anak nagpasabot nga adunay usa ka inahan ug usa ka amahan. Bisan kinahanglang atong ipadayon ang pagsuporta sa mga single parents nga tumang nagsakripisyo alang sa ilang mga anak, dili gihapon mawala ang mga katungod sa bata ug ang talagsaong papel sa usa ka inahan ug usa ka amahan. Ang lalaki lamang maoy mahimong amahan; ang babaye lamang maoy mahimong inahan. Ang mga anak nagasalig diha sa kaminyuon.

Ang kaminyuon mao ang patukuranan sa katilingban. Ang pagdasig ug pagpanalipod sa kaminyuon usa ka pagpatigbabaw sa hustisya, maoy gikinahanglan alang sa tawhanong dignidad ug alang sa kaayohan sa tanan. Ang kaminyuon, ug ang pamilya nga natukod niini, mao ang primerong porma sa katilingban. Ang pamilya mao ang “first and vital cell of society” (Familiaris Consortio, 42). Sa pagkatinuod, mao kini ang kamatuoran nga kinahanglang ipadayag karong panahona. Ang kaminyuon sa usa ka lalaki ug usa ka babaye adunay publikong kinaiya nga inubanan og responsibilidad. Ang katilingban nagasalig diha sa kaminyuon alang sa procreation, pormasyon, ug edukasyon sa kabataan diha sa gugma, ug alang sa paghatag og modelo ug pagtukod og usa ka sibilisasyon sa gugma nga nasentro diha sa talagsaong gugma sa magtiayon ug paginambitay sa kinabuhi. Ang pamilya mao ang batakang konteksto diin kitang mga tawo nakadawat sa kinaiya ug kultura isip gasa nga gisalig sa atong pagka-piniyalan. Ang panaghiusa diha sa kaminyuon maghatag og kaayohan sa tanang tawo. Gikinahanglan alang kaayohan sa tanan (common good), ang tanang kahigayonan nga maghimo sa katilingban nga molambo samtang gitahod ang dignidad sa tawo. Ang nasud gitawag nga motabang o moalagad sa kaminyuon ug sa pamilya, ug siya dunay responsibilidad sa pagtahod sa kaminyuon ug sa iyang talagsaong responsibilidad alang sa kinabuhi ug kaayohan sa katilingban.

Pagdasig ug Papanalipod sa Kaminyuon Karon

Ang mga kamatuoran nga atong nahisgutan nagpakita nga ang pagdasig ug pagpanalipod sa kaminyuon dili lamang alang sa pipila ka tawo. Ang kaminyuon nalambigit uban sa kahulogan sa persona sa tawo, sa pamilya, ug sa katilingban. Ang pagsaksi sa kamatuoran, kamaayo, ug katahom sa kaminyuon maoy usa ka gimbuhaton alang sa tanan, minyo, inordinahan, consecrated, o single.

Ang mga minyo makahimo sa tinuoray nga pagsaksi pinaagi sa pagpuyo sa plano sa Dios alang kaminyuon, ang pag-uyon sa kapikas diha sa kagawasan, ug pagpuyo sa gugma nga tibuok, maunongon, ug mabungahon. Dinhi makatabang ang pag-ampo ug makanunayong pagdawat sa mga sakramento, labi na ang Eyukaristiya ug Pakighiuli. Alang sa mga Kristiyanos, ang hiniusang pag-ampo uban sa Balaang Kasulatan makahatag og tinubdan sa kusog. Alang niadtong nagpuyo sa nabungkag nga kaminyuon o pamilya o single-parent, ang grasya sa Ginoo ug ang suporta sa Simbahan ug sa uban makatabang kanila diha sa pagsaksi ug pagpanalipod sa koneksyon sa kaminyuon ug pamilya.

Ang tanang tawo makasuporta sa kaminyuon sa nagkalainlaing paagi. Ang pagsaksi sa birhen ug celebado sa gugma ni Cristo motugbang ug magdasig sa maunungon ug matinud-anong gugma sa managtiayon. Sa pagkatinuod, ang pagsaksi sa kaputli diha sa tanang porma niini, bisan unsa ang estado sa kinabuhi, nagtahud ug nag-ila sa kaminyuon nga sagrado. Dugang pa, ang tanan makahimo ug kinahanglan mag-ampo alang sa mga nagplanong magminyo; alang sa mga nangandam sa kaminyuon; alang sa mga minyo, labi na kadtong anaa sa gubot o nabungkag nga kaminyuon; alang sa mga balo; ug alang sa anaa sa posisyon sa otoridad kinsa kinahanglang manalipod sa kaminyuon ug kadtong dunay kasaypanan sa tinguha sa pagbanlas sa kamatuoran sa kaminyuon.

Sa katapusan, mahinungdanon kaayo ang pagsangyaw ug pagtudlo sa kaminyuon. Gitawag kita sa makusganong pagsangyaw sa tibuok nga kamatuoran sa atong pagtuo sa kaminyuon ug pamilya. Kini naglakip sa mga obispo, mga pari, mga diyakono, mga katekista, mga magtutudlo, ug tanang mga magtutuo. Dawaton nato kining maong responsibilidad ug kalipay sa pagpaambit sa kamatuoran mahitungod sa kaminyuon ug sa pamilya. Bisan kon kini malisod, makakaplag unta kitag tinubdan sa kusog ug kalipay diha ni Cristo, nga mao ang atong paglaum.

Ika-napulo'g Tulo nga Domingo sa Kasagaran nga Panahon (C)

May usa ka asno nga nahulog sa lawom nga atabay nga wala nay tubig. Dili gyud makuha ang asno, mao nga ang tag-iya nakahukom nga ilubong na lang kini didto, ug gisugdan dayon sa tag-iya pagtabon og yuta ang atabay. Samtang ang yuta mangahulog ngadto sa asno mokisikisi dayon kini ug mataktak ra ang yuta sa iyang bukobuko mao nga dili gyud siya matabonan. Ug sa kadugayan nag-anam kapuno sa yuta ang atabay apan wala gyud mataboni ang asno mao nga nakagawas ra gyud ang asno sa atabay.

Kita kinahanglan usab nga makakat-on sa pagtaktak sa mga butang nga makalubong kanato. Kanunay kitang maghambin sa mga nangaging hitabo sa atong kinabuhi: mga kapakyasan, kasakit, kahiubos, pagmahay, kasilag, pagdumot, kauwawan, ug uban pa nga maoy hinungdan nga dili kita motulin sa atong panaw dinhi sa kalibutan. Kinahanglang makakat-on kita sa pagwakli niining mga yuta sa atong bukobuko aron dili kita matabonan ug malubong. Sa atong pagsunod ni Cristo palabyon na nato ang nangagi, puy-an ang atong karon, ug ang Ginoo na maoy bahala sa atong umaabot. Wala gyud untay bisan unsa nga makababag kon gusto kita nga mosunod ni Cristo.

Sa atong ebanghelyo karon atong nadungog kon unsa ang gipangayo ni Jesus aron kita makasunod kaniya. Ang tawo nga miingon sa Ginoo, “Mosunod ako kanimo bisan asa ka moadto.” Giprangkahan ni Jesus nga walay mapaabot nga kaharuhay diha sa pagsunod kaniya. Wala motanyag si Jesus og kasiguroan sa kinabuhi niining kalibutana. Kon mosunod kita ni Jesus, ato usab nga masunod ang iyang kinaiya nga wala mag-apas og pagkaon, bisti, ug pinuy-anan. Wala siya mangitag suhol sa iyang pag-alagad, pagpanudlo ug pagpanambal. Ang tinuod nga disipulo ni Cristo motahan sa iyang kaugalingon sa walay pagkwenta sa iyang mga kahago bisan pa sa kalisod ug pagsuway sa kinabuhi.

Ang tawo nga miingon nga maglubong una siya sa iyang amahan gitubag ni Jesus, “Pasagdi ang nga patay nga maglubong sa ilang mga minatay.” Wala kini magpasabot nga ang sumusunod ni Jesus dili na magtagad sa iyang responsibilidad sa iyang pamilya. Kining pagkasulti-a nagpasabot nga ang pagdapit ni Jesus nagkinahanglan og hinanali nga pagtubag. Ang gitawag kinahanglang dili mag-ukon-ukon sa pagtubag. Sa ato pa, ang Gingharian sa Dios maoy hatagan og mas labaw nga pagtagad ug walay si bisan kinsa o bisan unsang hitabo nga makababag sa pagtuman sa gipangayo sa Ginoo. Ang mas importante mao ang pagsangyaw sa Gingharian sa Dios ngadto sa mga buhi aron dili sila matumpawak sa espirituhanong kamatayon.

“Kinsa gani kadtong mosugod pagdaro ug unya magpunayg lingi dili angay sa Gingharian sa Dios.” Madaot gyud ang daro kon kini mabangga sa mga bato maong kanunay gyud magbantay ang naggamit niini. Mao usab ang pagkasumusunod ni Cristo, nagkinahanglan og tibuok nga pagtagad. Nagkinahanglan kini og tibuok nga paghalad sa kaugalingon aron siya andam nga moatubang sa bisan unsang hagit o kalisod nga moabot. Tininuod ug sigurado ang pagdapit ni Jesus, mao nga wala gyud untay bisan kinsa o bisan unsa nga makaangin sa pag-atras sa iyang gitawag.

Aduna ba kitay igong kaisog sa pagdawat niining maong hagit sa Ginoo kanato? Kining tawag sa pagpuyo isip sumusunod ni Cristo dili lamang alang sa mga pari ug relihiyoso kondili alang sa tanang binunyagan nga Kristiyanos. Andam ba kita nga mosakripisyo sa atong personal nga interes aron lamang sa pag-alagad sa Ginoo? Andam ba kita pagtahan sa atong kaugalingon aron barugan ang ang atong pagtuo ug puy-an ang mga mithi sa Ginghrian bisan pa sa daghang mga kalisod ug pagsuway?

Tinuod, ang pagsunod ni Cristo dili gyud sayon! Pero alang sa tinuod niyang sumusunod, si Jesus matinud-anon ug maunongon nga kauban, ug mag-uban siya kanato sa tanan natong paningkamot. Iyang giklaro nganhi kanato kon unsa ang atong matagboan sa atong pagpadayon sa panaw uban kaniya. Siya maoy magtudlo kanato unsaon paghigugma ug pag-alagad. Ug atong makaplagan ang kinabuhing dayon sa Gingharian nga atong gipadulngan.

Ika-napulo'g Duha nga Domingo sa Kasagarang Panahon (C)

Sa usa ka pre-departure area sa usa ka airport may usa ka bata nga nagkapuliki og pahiuli sa iyang dulaan nga nabungkag. Unya dihay usa ka negosyante nga miagi ug naluoy sa maong bata, busa iya kining gitabangan. Ug nadugay-dugay gyud siya sa iyang gibuhat. Unya may miabot nga laing tawo ug miingon ngadto sa mitabang sa bata, “Ginoo ko, nia ra man diay ka dinhi, pagdali diha kay ma-late na ta sa atong flight.” Ug sa kalit misanag ang panagway sa bata nga nagtan-aw sa mitabang kaniya. Misantop sa huna-huna sa maong bata nga nakita ug nailhan na niya ang Ginoo. Ug Siya andam nga motabang sa iyang kalisod.

Kamo, nailhan na ba ninyo ang Ginoo? Sa mga bata pa kita, ang atong mga ginikanan, mga katekista, ug mga magtutudlo mipaila-ila na kanato sa Ginoo. Ug kita nakaangkon og kahibalo bahin sa iyang ngalan, unsa ang iyang nabuhat, unsa ang iyang kinaiya, ug uban pa. Apan ang mga apostoles nga gipangutana sa Ginoo kun kinsa siya dili sama sa atong kahimtang pagkakaron.

“Ug kamo, unsa may inyong ikasulti? Kinsa man ako?” Ug si Pedro mitubag, “Ikaw mao ang Mesiyas nga pinadala sa Dios!” Nganong kini man maoy gitubag ni Pedro? Tungod ba kay naminaw siya sa ilang leksiyon sa religion, o naka-eskwela siya sa seminario? Sigurado gayud nga dili, ug dili pud tungod kay aduna siya’y lawom nga pagsabot sa doktrina sa persona ni Jesus. Usa ka posibleng hinungdan sa tubag ni Pedro mao ang iyang kasinatian sa pagpakig-uban ni Jesus. Si Pedro ug ang mga apostoles nakasaksi sa mga gibuhat ug gipanulti ni Jesus. Sa ato pa, ang basihanan diay sa nahimong tubag ni Pedro sa pangutana ni Jesus mao ang personal nga pagpakigrelasyon sa Ginoo.

Tinuod, husto ang tubag ni Pedro, apan husto ba kaha usab ang iyang pagsabut sa iyang tubag? Dili ba kaha ang naa sa huna-huna ni Pedro mao ang Mesiyas nga dugay na nga gipaabot nga maghari sa Israel ug nga maoy magpalingkawas kanila gikan sa politikanhong pagkaulipon? Apan dili ingon niining matanga ang pagka-Mesiyas nga gipasabut sa Ginoo kondili usa ka Mesiyas nga mag-antus pag-ayo. Isalikway siya sa mga lider sa katawhan, patyon ug mabanhaw.

Aron mas mailhan pag-ayo si Jesus sa iyang mga tinun-an kinahanglan mahimo silang mas suod niya nga sumusunod. Ug si Jesus mipadayag kanila sa gikinahanglan aron kini mahitabo. Ang buot mosunod sa Ginoo kinahanglang magdumili sa iyang kaugalingon, magpas-an sa iyang krus, ug magsunod kaniya. Dili ba ang pagka-kristiyano mao man ang pagka-sumusunod ni Cristo? Nan, kita karon ingon ba niini ang atong pagka-kristiyano? Dili ba kaha gusto lamang natong hangpon ang Ginoo sa atong kinabuhi unya isalikway nato ang krus? Gusto lamang kitang magpuyo sa haruhay ug hamugaway nga kinabuhi bisan pa’g sa luyo niini mao ang pagyatak sa katungod ug pagdaug-daog sa isigkatawo. Usahay dili nato sundon ang kabubut-on sa Dios tungod kay dili kita gustong mag-antus ug magpas-an sa atong krus.

Unsa kalawom ang atong pagkaila ni Cristo? Kutob ra ba diha sa hunahuna ang atong kahibalo kon kinsa siya? Magpabiling ingon ra gyud niini ang mahitabo kun dili nato tugotan nga malambigit ang Ginoo diha sa atong inadlaw-adlawng kasinatian sa kinabuhi. Kun atong puy-an ang atong pagka-kristiyano o atong papuy-on si Cristo sa atong kinabuhi, makaingon kita nga atong nailhan ang Ginoo diha sa atong kasingkasing. Mao nga makapangutana kita kon unsa kaha nga Cristo ang nailhan sa usa kristiyano nga magpahuwam sa iyang kwarta unya magkalisod-lisod na hinuon ang nakahuwam sa pagbayad sa tubo o tanto. Ang bana o asawa nga nakaila ni Cristo magpabilin nga maunongon sa iyang saad sa kaminyo-on ug dili gyud mahitabo nga aduna siyay iring-iringon. Ang ginikanan nga nakaila ni Cristo maningkamot gyud sa paghatag og kaayohan sa iyang pamilya ug mga anak, dili gyud niya mantinilan lang og buwad ang ipasud-an nila kay mangiyawat siya kwarta nga ikataya pa og swertres.

Sa atong pagkahiusa kang Cristo nga nadawat nato sa atong bunyag diin nahimo kitang mga anak sa Dios, hina-ot unta nga ang Espiritu Santo magtabang kanato aron mohamtong kita sa atong pagka-suod nga sumusunod ug higala Cristo, ug molawom ang atong kahibalo sa Ginoo dili lamang kutob sa atong salabutan kondili hangtod diha sa kinahiladmang suok sa atong kasingkasing.

Ika-napulo'g Usa nga Domingo sa Kasagarang Panahon (C)

Kasagaran sa tawo nga dunay dautan nga kagahapon dili usahay makalantaw sa unahan latas nianang mangiob nga kinabuhi. Ang katilingban kanunay nagbutang og ali ug naglain kanila gikan sa mga tawo nga giila nga “matarong.” Ambot nganong dili man mapapas diha sa pangisip sa katawhan ang ilang dautang buhat kaniadto?
Apan kining mga tawhana nga gidumili-an sa katilingban dunay higayon nga makakaplag og kadasig kon atong sulayan paglili ang ebanghelyo sumala ni San Lucas. Ug atong pamalandongan ang gisaysay mahitungod sa usa ka babaye nga dautag kinabuhi nga midihog sa mga tiil ni Jesus.
Kining estoryaha nahitabo sa dihang gidapit si Jesus sa pakigsalo pagpangaon didto sa balay ni Simon nga Pariseo (Lucas 7:36-50). Samtang didto si Jesus sa maong balay, usa ka makasasala nga babaye nakadungog nga nagkaon si Jesus didto. Busa, misulod siya didtong lugara ug miduol sa tiilan ni Jesus. Nahumod sa iyang mga luha ang mga tiil ni Jesus, iya kining gitrapohan sa iyang buhok, gihagkan ug gibuboan og pahumot.
Kadaghan na kita makadungog niining maong estorya, pero tingali wala nato mahatagi’g pagtagad ang kaisog niadtong babayehana nga misulod niadtong dapita. Wala isugilon ni San Lucas kon unsa siyang klaseha sa pagkababaye. Ang mabasa lamang nato mao nga dautan ang iyang kinabuhi. Sa ato pa, ang pagtan-aw sa katilingban kaniya niadtong panahona nahisama sa mga prostitute nga sa makadaghang higayon gilimbongan ug giilad sa mini nga gugma.
Ang Pariseo mi-kwistyon dayon kang Jesus sa unsa nga katarongan nga makighinabi siya sa makasasala kon usa pa siya ka tinuod nga propeta. Nganong itahan man ni Jesus ang iyang reputasyon sa natad sa katilingban diha sa iyang pagpakigsandurot niining makasasala?
Isip tubag, misugilon si Jesus og usa ka sambingay sa duha ka tawo nga nakautang. Ang usa nakautang og dako samtang ang laing usa gamayng kantidad. Sa dihang gipapas ang ilang mga utang, kinsay labaw nga nahigugma sa nagpahulam nila? Ang tubag ni Simon, “mao kadtong dakog utang.”
Sa panan-aw ni Jesus, si Simon ug ang babaye pulos makasasala. Apan sama sa sambingay managlahi sila og gidak-on sa paghigugma: ang babaye dakog paghigugma kay gipasaylo ang daghan niyang mga sala.
Sa ato pa diay atong masabot nga ang importante alang sa Ginoo dili kon kinsa ug unsa kita kaniadto kondili kinsa ug unsa kita karon. Si Jesus mipasalig sa maong babaye. “Gipasaylo na ang imong mga sala... pauli nga malinawon.” Ang dautan nga kagahapon sa maong babaye dili angayng maghatag kaniya’g kabug-at. Gihatagan siya sa Ginoo og kalinaw (shalom). Ang kalinaw nga iyang gihatag nagpasabot og katibuok sa kinabuhi, usa ka kasinatian sa kaayohan nga nagagikan lamang sa Ginoo. Kining kalinawa dili mabawi gikan sa maong babaye, bisan pa sa mga pangulo sa relihiyon sa ilang nasud sa maong panahon.
Usahay mahadlok kita sa pagdawat sa mga tawo nga nakalapas sa atong giisip nga moralidad tungod sa kahadlok nga madaot ang atong kadungganan isip individual o institution. Nganong magpanagana man kita sa pagpaapil kanila sa atong pundok inubanan sa kamaloloy-on ug paghigugma nga gitudlo ni Jesus? Isip katawhan sa Dios nga giubanan sa presensiya ni Cristo, mamahimo unta kitang modelo nga magpadayag sa mapasayloong gugma sa Dios sa atong panahon karon. Si Jesus nga nakig-uban sa mga makasasala ug mga sinalikway sa katilingban kaniadto buhi karon ug nag-aghat kanato sa pagsunod sa iyang mga lakang.

Paghigugma diha sa Kamatuoran

1. Unsa ang "Papal Encyclical"?

Kini usa ka sulat gikan sa Santo Papa. Ang tumong sa mga encyclical mao ang pagdugang sa atong kahibalo sa pagtuo ug pagpalawom sa atong espirituhanong kinabuhi.

2. Unsay nakalahi sa Caritas in Veritate (CV) sa uban pa nga mga encyclical ni Papa Benedicto XVI?

Ang nag-unang duha ka sulat sa Santo Papa naghisgot sa Katolikong pagsabut sa gugma ug paglaum sa pamaagi nga ang matag Kristiyano makapuyo niini ngadto sa iyang kaugalingong espirituhanong kalambuan. Samtang ang CV naghatag og mas lapad nga pagsabot sa kinaiya sa linangkob nga kalambuan sa katilingban, ilabina diha nagsaka nga globalisasyon. Ang CV maoy usa ka social encyclical.

3. Unsa ang social encyclical?

Ang social encyclical maoy usa ka sulat sa Santo Papa nga naghisgot mahitungod sa Social Teachings of the Church (Katilingbanong mga Pagtulun-an sa Simbahan)

4. Unsa ang Social Teachings of the Church?

Kini mao ang tubag sa Simbahan ngadto sa mga suliran ug mga isyu, mga hagit ug mga kalibug nga atong matagbuan diha politikanhon, kulturanhon, katilingbanon ug ekolohikanhong bahin sa atong tawhanong komunidad ug sosyidad.

5. Giunsa pagpresentar ang Caritas in Veritate?

Kining maong sulat adunay dul-an sa 30,000 ka mga pulong. Kini adunay introduction, unom (6) ka mga uluhan (chapters), ug conclusion.

6. Unsay gihisgutan sa introduction?

Ang katuyuan niini mao ang pagpahinumdom nga ang paghigugma maoy anaa sa kasingkasing sa social doctrine sa Simbahan ug ang paghigugma dili mahimong ibulag sa kamatuoran.

Charity in truth, to which Jesus Christ bore witness by his earthly life and especially by his death and resurrection, is the principal driving force behind the authentic development of every person and of all humanity. (CV, 1)

Ang paghigugma diha sa kamatuoran, nga gisaksihan ni JesuCristo diha sa iyang kalibutanong kinabuhi ug ilabina sa iyang kamatayon ug pagkabanhaw, maoy nag-unang kusog nga nagpaluyo sa matuod nga kalambuan sa matag tawo ug sa tanang katawhan.

Gipasabut sa Santo Papa nga kun walay kamatuoran, ang paghigugma mahimo lamang usa ka sentimental nga buhat ug ang gugma mamahimong sama sa usa ka bakante nga kabhang nga kasudlan sumala sa unsay gusto. Mao kini ang grabe nga peligro nga giatubang sa gugma karong panahona, nga tungod niini gilubag ang kahulugan sa gugma pinaagi sa emosyon ug opinyon lamang. Sukwahi niining maong panghunahuna, pinaagi lamang sa kamatuoran nga mabuntog nato ang mga opinyon, impresyon ug kakulian sa kultura ug magkahiusa kita sa pagtimbangtimbang sa bili (value) ug kinaiya (substance) sa mga butang. Mao nga ang tinuod nga social doctrine sa Simbahan nagakaw-it gayod diha sa prinsipyo sa "paghigugma diha sa kamatuoran".

Ang Santo Papa mihisgut sa duha ka mga katilingbanong consepto nga nagatimon sa pangkatilingbanong pagtulun-an sa Simbahan nga mao: ang kaangayan (justice) ug ang kaayohan alang sa tanan (common good). Siya nagpahinumdom nga ang hustisya dili gyud ikabulag sa paghigugma tungod kay dili kita makahimo og buhat sa kalooy o paghigugma alang sa usa ka tawo kun sa samang higayon maghatag kaniya og inhustisya. Mao usab diha pagkahimutang sa katilingban: dugang sa paghigugma ug pagtinguha sa kaayohan sa uban, kinahanglang ato usab nga tinguhaon ang kaayohan sa tanan (nga gilangkuban sa matag tawo, mga pamilya, ug nakalainlaing pundok nga nagahugpong sa usa ka katilingban). Sa laing pagkasulti, ang pangandoy alang sa kaayohan sa tanan ug ang pagpaningkamot alang niini maoy gikinahanglan sa hustisya ug paghigugma.

Diha sa nagpadayon nga paglambigit sa nagkalainlaing mga nasud ug naga-uswag nga globalization, ang kaayohan sa tanan (common good) naglakip sa tibuok tawhanong pamilya, katilingban sa katawhan ug mga nasud, sa ingon nga paagi nga giumol ang kalibutanong siyudad diha sa kahiusahan ug kalinaw, may pagkahisama kini sa usa ka pagpaabot ug pagsugod sa dili mabahinbahin nga siyudad sa Dios. Niining maong paningkamot, ang Simbahan wala magtanyag og mga kasulbarang teknikal, kondili usa ka pagsaksi sa kamatuoran mahitungod sa tawo.

Open to the truth, from whichever branch of knowledge it comes, the Church’s social doctrine receives it, assembles into a unity the fragments in which it is often found, and mediates it within the constantly changing life-patterns of the society of peoples and nations. (CV, 9)
Abli ngadto sa kamatuoran, gikan sa bisan unsang sanga sa kahibalo, ang pangkatilingbanong doktrina sa Simbahan midawat niini, nagpanday niini ngadto sa hiniusang hugpong sa mga tipaka diin kini kasagarang hikaplagan, ug nagpahiluna niini dinha sa kanunayng nagkausab nga matang sa kinabuhi sa katilingban sa mga katawhan ug mga nasud.

7. Unsay gihisgutan sa matag ulohan?

Chapter One: The Message of Populorum Progressio (Ang mensahe sa Populorum Progressio)
Ang Populorum Progressio (Kauswagan sa Katawhan) mao ang social encyclical ni Papa Paulo VI niadtong tuig 1967. Si Papa Benedicto XVI mihisgot sa pipila ka mga prinsipyo nga makaplagan sa maong encyclical:

* Ang tibuok Simbahan, sa iyang pagka-siya ug sa iyang lihok—sa panahon nga siya magsangyaw, magsaulog, maghimo og mga buhat sa kalooy—siya nalambigit sa pagpasiugda sa "kinatibuk-ang kalambuan sa tawo" (integral human development).

* Ang matuod nga paglambo sa tawo adunay kalabutan sa tibuok nga tawo diha sa iyang matag-usa ka bahin o aspeto (dimension).

* Ang integral human development una sa tanan usa ka bokasyon, ug busa naglakip kini sa pagpangako sa responsibilidad diha sa kahiusahan sa matag usa (dili kini kaakohan lamang sa mga institusyon).

* Kining maong kalambuan nagkinahanglan sa taas nga panglantaw (transcendent vision) sa matag tawo, nagkinahanglan kini sa Dios.

Dili lamang ang Populurom Progressio maoy gituki ni Pope Benedict kondili ang tibuok gayud nga social teaching ni Pope Paul VI. Iyang gihisgutan ang Octogesima Adveniens diin nagpahimangno si Paul VI batok sa mga dili maayong ideolohiya. Gihisgutan kini ni Benedict XVI tungod kay dili gyud kinahanglang bulagon ang ideya sa kauswagan gikan sa tinuod mga moral evaluation. Gituki usab niya ang Humanae Vitae diin gipahimug-atan ni Paul VI ang lig-ong kadugtungan sa moralidad sa kinabuhi ug sa katilingbanong moralidad. Kining bahina gidasonan usab ni Pope John Paul II sa iyang pag-ingon nga mahugno gyud ang katilingban bisan kon kini miila sa dignidad, hustisya, ug kalinaw apan sa laing bahin nagalihok batok niini pinaagi sa pagtugot o kaha pagdasig sa pagbaliwala sa bili sa tawhanong kinabuhi, ilabina diha sa mga huyang ug sinalikway.

Sa iyang paghisgut sa sulat ni Paul VI nga Evangelii Nuntiandi, si Benedict XVI nagpahimug-at sa lig-on nga kadugtungan tali sa pagsangyaw (evangelization) ug tawhanong pag-uswag (human advancement). Miingon siya pag-usab nga ang integral human development usa ka bokasyon gikan sa Dios nga nagkinahanglan sa responsable nga kagawasan, pagtahod sa kamatuoran, ug paghigugma nga molipang ngadto sa sa tinuod nga pag-inigsuonay diha sa natad sa katilingban. Ang kamahinungdanon niining maong tumong, nagsulat si Benedict, mag-aghat kanato sa lawom nga pagsabot ug pagpalihok sa atong kaugalingon sa kinasingkasing, aron masiguro nga ang kasamtangang ekonomikanhon ug katilingbanong mga proseso mopaingon gayod ngadto sa kapuno sa kinabuhi sa tawo.

Chapter Two: Human Development in Our Time (Tawhanong Kalambuan sa atong Panahon)
Gianinaw ni Benedict ang kasamtangang mga hitabo ug suliran sa katilingban karon ug sulod sa milabay nga 40 ka tuig. Iyang giila ang mga problema nga kinahanglang sulbaron karon alang sa bisan unsa nga epiktibong plano alang sa kinatibuk-ang kalambuan sa tawo (integral human development)

* Kagutom (Hunger): Ang kanihit sa pagkaon ug tubig padayon gihapon nga gisagubang sa nagkalainlaing lugar sa kalibutan. Ang ekonomikanhong mga institusyon makahimo sa paggarantiya sa makanunayon ug igo nga pagkaon ug tubig nga mainom. Ang pagkaanaay (access) pagkaon ug tubig kinahanglang ilhon nga usa ka batakang tawhanong katungod.

* Pagtahod sa Kinabuhi (Respect for Life): Gihisgutan sa Santo Papa ang mga gibuhat aron makontrol ang pagdaghan sa tawo, ang pagpasiugda sa contraception, ang pagpahamtang sa abortion, ang pagbansay sa sterilization, ug ang pagpakatap niining maong mentalidad ngadto sa ubang mga nasud nga susama og usa ka porma sa kulturanhong kauswagan. Dili gyud kini madawat kay ang pagkaabli ngadto sa kinabuhi anaa gayud sa sentro sa tinuod nga kalambuan. Kon wala kining maong pagkaabli ang tibuok katilingban (society) makaanam gyud og kalawos.

* Kagawasan sa Relihiyon (Religious Freedom): Ang diskusyon sa Santo Papa mahitungod sa katungod sa kagawasan sa relihiyon maoy iyang pagpadayon paghisgot sa tema nga may kalabutan sa relasyon tali sa pagtuo ug katarungan (faith and reason). Iyang gisaway ang relihiyosong panatisismo (religious fanaticism) ug ang walay pagtagad sa relihiyon (religious indifference). Mipasabot siya nga ang Dios maoy tinuod nga makahatag sa kasiguruan sa kalambuan sa tawo tungod kay gibuhat niya siya diha sa iyang dagway ug gihatagan niya ang tawo og dignidad.


Gipahimug-atan sa Santo Papa ang labing dakong kausaban sukad sa panahon ni Paul VI hangtod karon. Kini mao ang nagkalapad nga panagtambayayong sa nagkalainlaing mga nasod sa tibuok kalibutan, nga mao ang globalization:

Without the guidance of charity in truth, this global force could cause unprecedented damage and create new divisions within the human family. Hence charity and truth confront us with an altogether new and creative challenge, one that is certainly vast and complex. It is about broadening the scope of reason and making it capable of knowing and directing these powerful new forces, animating them within the perspective of that “civilization of love” whose seed God has planted in every people, in every culture. (CV, 33)

Kon walay giya sa paghigugma diha sa kamatuoran, kining kalibutanong pwersa makaangin og dakong kadaut ug magmugna og bag-ong pagkabahinbahin sa tawhanong pamilya. Mao nga ang paghigugma ug kamatuoran nagdala kanato sa pag-atubang sa bag-o ug mamugnaong hagit, nga sa tinuoray halapad ug komplikado. Mahitungod kini sa pagpalapad sa latid sa katarungan ug paghimo niini nga makahibalo ug makagiya sa gamhanang bag-ong mga pwersa, magpalihok kanila diha sa panglantaw sa “sibilisasyon sa gugma” kang kansang liso gitisok sa Dios diha sa matag katawhan, diha sa matag kultura.

.
Chapter Three: Fraternity, Economic Development and Civil Society (Pag-inigsuonay, Ekonomikanhong kalambuan, ug Katilingbang Sibil)
Ang panghunahuna nga ang ekonomiya (economics) gawasnon gikan sa inpluwensya sa moralidad maoy nagdala sa tawo ngadto sa pag-abuso sa ekonomikanhong proseso. Ang kalambuan kon kini tinuoray gayud nga makitawhanon kinahanglang hatagan og luna ang prinsipyo sa pagkamanggihatagon (gratuitousness).

Kon walay pagkahiusa (solidarity) ug pagsalig sa usag-usa (mutual trust), ang market dili gayud makatuman sa iyang ekonomikanhong function. Kinahanglan dili ilhon ang mga kabus isip usa ka palas-onon (burden) kondili usa sa tinubdan (resource).

Ang modawat sa hagit mao ang tawo, ang iyang moral nga konsiyensya ug responsibilidad. Ang kasamtangan krisis nagpakita kanato nga ang mga naandang prinsipyo sama sa pagka-walay tinago (transparency), kamatinud-anon (honesty) ug responsibility dili gayud mahimong isalikway. Sa samang higayon nagpahinumdom ang Santo Papa nga ang ekonomiya dili magbaliwala sa papil sa estado/nasud, ug nagkinahanglan og makiangayong mga balaod.
Chapter Four: The Development of People, Rights and Duties, the Environment (Ang Kalambuan sa Katawhan, Mga Katungod ug Katungdanan, Ang Kalikupan)

Ang katungod ug ang katungdanan adunay koneksyon ngadto sa lagda sa maayong pamatasan (ethical context). Kinahanglang dili kalimtan sa mga panggobiyerno ang pagkasagrado sa mga katungod. Niining puntoha mahisgutan ang mga problema nga dunay kalabutan sa pagdaghan sa populasyon. Sayop ang paghunahuna nga ang pagsaka sa populasyon maoy nag-unang hinungdan sa pagka walay kalambuan (underdevelopment). Miingon ang Santo Papa nga ang sexuality dili makunhod ngadto sa pagpalami ug lingawlingaw lamang. Dili makontrolar o ma-regulate ang sexuality sa pamaagi nga pagpugos sa birth control. Mipadayon pag-ingon ang Santo Papa nga ang moral ug responsabling pagkaabli ngadto sa kinabuhi nagpakita og usa ka bahandianong sosyal ug ekonomikanhong tinubdan (resource). Ang mga estado/nasud gitawag sa pagmugna og mga polisiya aron pagpasiugda o pagpromote sa integridad sa pamilya.

Alang sa matuohon, ang kinaiyahan usa ka gasa sa Dios, kini gamiton sa reponsable nga paagi. Ang gikinahanglan mao ang pag-usab sa atong mentalidad nga magdala ngadto sa bag-ong lifestyle. Ang kinatibuk-ang isyu mao ang moralidad sa katilingban. Kon adunay kakulang sa pagtahod sa katungod sa kinabuhi ug sa natural nga kamatayon, dili na mailhan o makit-an sa katilingban ang tinuod nga human ecology lakip ang environmental ecology.
Chapter Five: The Cooperation of the Human Family (Ang Panagtambayayong sa Tawhanong Pamilya)

Ang kalambuan sa katawhan nag-agad labaw sa tanan sa pag-ila nga ang tawhanong kaliwat usa lamang ka tibuok nga pamilya. Giawhag sa Santo Papa ang dato nga mga nasud sa paggahin ug dakong bahin sa ilang produkto alang sa pagtabang sa kalambuan (development aid) sa uban.
Chapter Six: The Development of Peoples and Technology (Ang Kalambuan sa Katawhan ug ang Teknolohiya)

Ang teknolohiya nagpadayag sa pangandoy sa tawo alang sa kalambuan. Ang Santo Papa mihisgot og mga example (peace among nations, socialcommunication, and bioethics) sa pagpakita sa unsang paagi nga ang teknolohiya nakabalda nato sa mas lawom nga bili sa tawo ug sa paghukom nga moral nga maoy mga gikinahanglan sa tinuod nga kalambuan.

9. Giunsa pagtapos ni Benedict XVI ang iyang sulat?

Kon wala ang Dios, ang tawo dili gyud mahibalo kon asa siya paingon ni makasabot kon kinsa siya. Sa ato pa, makahimo kitag panglantaw ug kadasig alang sa integral human development pinaagi lamang sa pag-ila sa atong tawag nga mahimong kabahin sa pamilya sa Dios. “A humanism which excludes God is an inhuman humanism.” Sa katapusan, ang Dios maoy maghatag natog kusog sa pagpakig-away ug pag-antos alang sa gugma sa kaayohan sa tanan.
Development needs Christians with their arms raised towards God in prayer, Christians moved by the knowledge that truth-filled love, caritas in veritate, from which authentic development proceeds, is not produced by us, but given to us. For this reason, even in the most difficult and complex times, besides recognizing what is happening, we must above all else turn to God’s love. (CV, 78)

Ang kalambuan nagkinahanglan sa mga Kristiyano nga ang ilang mga kamot giisa ngadto sa Dios diha sa pag-ampo, mga Kristiyano nga natandog pinaagi kahibalo nga ang paghigugma nga puno sa kamatuoran, caritas in veritate, diin nagagikan ang tinuod nga kalambuan, dili atong minugna kondili gihatag nganhi kanato. Tungod niining maong katarungan, bisan sa labing malisod ug komplikado nga mga panahon, gawas sa pag-ila unsay nahitabo, labaw sa tanan modangop kita sa gugma sa Dios.